Những kết quả đạt được sau 10 năm thực hiện Luật Hòa giải cơ sở trên địa bàn huyện Ea H’Leo
Luật Hòa giải ở cơ sở số 35/2013/QH13 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2014, quy định nguyên tắc, chính sách của Nhà nước về hòa giải ở cơ sở, hòa giải viên, tổ hòa giải; hoạt động hòa giải ở cơ sở; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong hoạt động hòa giải ở cơ sở. Nhằm đưa Luật Hòa giải ở cơ sở đi vào cuộc sống, nâng cao chất lượng hòa giải ở cơ sở, từ năm 2013 đến nay, UBND huyện Ea H’Leo ban hành 24 văn bản để chỉ đạo thực hiện và tổ chức thi hành Luật hòa giải ở cơ sở. Ngay sau khi Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành có hiệu lực, UBND huyện tổ chức triển khai tuyên truyền, phổ biến kịp thời, sâu rộng cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác hoà giải. Đồng thời, Chỉ đạo UBND các xã, thị trấn tích cực tuyên truyền pháp luật về hoà giải đến các tầng lớp nhân dân thông qua hội nghị, các cuộc sinh hoạt hội họp của nhân dân và các đoàn thể, tuyên truyền qua hệ thống loa truyền thanh cơ sở.
Trong 10 năm triển khai thực hiện Luật hòa giải cơ sở, UBND huyện Ea H’Leo phổ biến trực tiếp tại 25 cuộc hội nghị chuyên đề với 1.930 lượt người nghe. Đồng thời, tổ chức Hội nghị tập huấn, biên soạn, in ấn, phát hành tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở trên địa bàn huyện. Từ năm 2013 đến nay, UBND huyện Ea H’Leo phát hành 3.223 cuốn tài liệu có nội dung về Luật Hòa giải cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Hiện nay, trên địa bàn huyện có 176 tổ hòa giải với 1.039 hòa giải viên. Các Tổ hòa giải trên địa bàn đã đảm bảo cơ cấu về số lượng và thành phần, mỗi Tổ hòa giải có từ 03 hòa giải viên trở lên, mỗi Tổ đều có hòa giải viên là nữ, ở vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số thì mỗi Tổ đều có hòa giải viên là người đồng bào dân tộc thiểu số. Công tác củng cố, kiện toàn Tổ hòa giải, hòa giải viên ở cơ sở được thực hiện thường xuyên, đảm bảo số lượng và ngày càng nâng cao về chất lượng. Hàng năm, UBND các xã, thị trấn đều có chủ trì, phối hợp với Ban Thường trực UBMTTQ Việt Nam cấp xã hướng dẫn Ban Công tác Mặt trận phối hợp với Trưởng thôn, buôn, tổ dân phố và Tổ trưởng hòa giải ở cơ sở thực hiện việc bầu, đề nghị công nhận hòa giải viên, tổ trưởng hòa giải theo quy định. Từ năm 2013 đến nay, UBND huyện đã tổ chức 25 Hội nghị tập huấn cho 1.930 lượt hòa giải viên cơ sở. Ngoài ra, UBND huyện triển khai thực hiện có hiệu quả Quyết định số 428/QĐ-TTg, ngày 18/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022”. Nhờ thực hiện tốt các mục tiêu của Đề án nên đã góp phần nâng cao nhận thức, năng lực cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, giải quyết kịp thời, hiệu quả các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật thuộc phạm vi hòa giải ở cơ sở; góp phần tạo chuyển biến căn bản, toàn diện trong công tác hòa giải ở cơ sở, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ trong giai đoạn mới.
Đội ngũ cán bộ, công chức được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở đều được đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ, có trách nhiệm trong công tác. Thường xuyên theo dõi, hướng dẫn các xã, thị trấn, kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong quá trình hòa giải. Hiện nay, Phòng Tư Pháp huyện có 05 công chức, đều có trình độ chuyên môn phù hợp với vị trí việc làm và làm tốt công tác quản lý nhà nước về hòa giải cơ sở. Đội ngũ cán bộ hòa giải ở các thôn, buôn, tổ dân phố được thành lập với nòng cốt là cán bộ trong hệ thống chính trị cơ sở, bao gồm: Trưởng thôn/buôn, Trưởng ban Công tác mặt trận, Chủ tịch Hội phụ nữ, Bí thư chi đoàn thanh niên… Hằng năm, căn cứ vào điều kiện ngân sách được phân cấp, UBND cấp huyện, cấp xã đều trình HĐND cùng cấp phân bổ nguồn kinh phí chi cho công tác hòa giải và hòa giải viên theo Nghị định số 15/2014/NĐ-CP của Chính phủ và Nghị quyết số 142/2014/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Đắk Lắk. Các cấp, các ngành trên địa bàn huyện Ea H’Leo quan tâm bố trí kinh phí chi cho công tác hòa giải ở cơ sở.
Sau 10 năm thi hành Luật Hoà giải ở cơ sở, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn huyện Ea H’Leo đã đạt được những kết quả tích cực, hoạt động hòa giải ở cơ sở đi vào nề nếp, thống nhất và hiệu quả, qua đó khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của công tác hòa giải ở cơ sở trong đời sống xã hội. Tính đến tháng 6/2023, huyện Ea H’Leo có 176 tổ hòa giải ở với 1.039 hòa giải viên của 12 xã, thị trấn. Hoạt động xây dựng, củng cố, kiện toàn đội ngũ hòa giải viên cơ sở đã được UBND các xã, thị trấn thực hiện thường xuyên và kịp thời đặc biệt là sau các sự kiện như sáp nhâp, chia tách, bầu Ban tự quản Tổ dân phố, thôn, buôn; hoạt động tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên được UBND huyện thực hiện thường xuyên với nội dung đa dạng, phong phú, góp phần nâng cao năng lực của đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở từ đó các tổ hòa giải và hòa giải viên đi vào hoạt động ngày càng hiệu quả.
Nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, tổ chức, đoàn thể về vai trò, vị trí của công tác hòa giải ở cơ sở được nâng lên, đặc biệt là sự chỉ đạo, hướng dẫn của cơ quan Tư pháp địa phương, sự phối hợp của các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, sự nhiệt tình, trách nhiệm của các hòa giải viên nên đa số các tổ hòa giải trên địa bàn huyện đều hoạt động có hiệu quả. Các địa phương cũng đã chú trọng xây dựng các mô hình hòa giải ở cơ sở hiệu quả phù hợp với đối tượng hòa giải, nhiều tổ hòa giải đạt tỷ lệ hòa giải thành 100%. Trong 10 năm qua các tổ hòa giải cơ sở đã tiếp nhận 1.178 vụ liên quan đến các vụ việc tranh chấp, mâu thuẫn trên địa bàn các xã, thị trấn. Trong đó đã giải quyểt được 1.034 vụ hòa giải thành chiếm 87%; 144 vụ không thành chiếm tỷ lệ 13%. Với các kết quả này, đã góp phần giải quyết kịp thời, tận gốc những mâu thuẩn, xích mích, tranh chấp trong cộng đồng dân cư; phát huy quyền làm chủ của nhân dân; tăng cường củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn huyện.
Bên cạnh những kết quả đạt được trong 10 năm triển khai thực hiện Luật hòa giải cơ sở vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: Sự phối hợp giữa các cơ quan có liên quan trong công tác hòa giải đôi lúc chưa thật chặt chẽ. Chưa có cơ chế, chính sách cụ thể cho công tác hòa giải ở cơ sở. Một số hoà giải viên còn hạn chế về nghiệp vụ, kiến thức pháp luật, kỹ năng hoà giải, nên kết quả hòa giải còn hạn chế. Trong quá trình hòa giải, một số hòa giải viên ngại va chạm, chưa mạnh dạn nên chưa kịp thời giải quyết các vụ việc phát sinh. Hoạt động hoà giải còn mang tính hình thức chưa chú trọng chiều sâu, một số trường hợp tranh chấp, mâu thuẫn thuộc phạm vi hòa giải chưa được phát hiện và hòa giải kịp thời. Phong trào hòa giải chưa thực sự đồng đều trong phạm vi toàn huyện. Chưa có kinh phí cấp riêng cho hoạt động hoà giải ở cơ sở, kinh phí hỗ trợ cho hoà giải viên khi gặp rủi ro, tai nạn, chế độ thù lao cho các hoà giải viên chưa được bố trí thường xuyên. Đội ngũ làm công tác quản lý nhà nước về hòa giải còn kiêm nhiệm, chưa có chương trình, đề án dành riêng cho đội ngũ này nên việc đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ hoà giải viên chưa đạt được kết quả như mong muốn...
Nhìn chung, việc thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở trên địa bàn huyện Ea H’Leo trong 10 năm qua đã tác động tích cực đến đời sống xã hội, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện, vững chắc cho hoạt động hòa giải ở cơ sở đi vào nề nếp, thống nhất và hoạt động có hiệu quả, tạo bước chuyển biến trong công tác hòa giải ở cơ sở, hầu hết các tổ hòa giải đã được kiện toàn bảo đảm đúng quy định, chất lượng hòa giải được nâng lên, thể hiện qua tỷ lệ các vụ hòa giải thành năm sau cao hơn năm trước, số vụ hòa giải thành ngày càng tăng, đã hỗ trợ đắc lực cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết trực tiếp những vụ việc vi phạm pháp luật, tranh chấp nhỏ trong Nhân dân, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, hạn chế đơn thư, khiếu nại vượt cấp, tiết kiệm thời gian và tiền bạc của cơ quan nhà nước và công dân. Mạng lưới tổ hòa giải được củng cố, mở rộng thu hút được nhiều thành phần, nhiều lực lượng tham gia.
Nguồn: Tường Vy – Cộng tác viên
