Công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống trên địa bàn huyện Ea H’Leo, những vấn đề cần quan tâm
Di sản văn hóa dân tộc Việt Nam là tài sản vô giá, gắn kết cộng đồng dân tộc, là cốt lõi của bản sắc dân tộc, cơ sở để sáng tạo những giá trị mới và giao lưu văn hóa với các nước trên thế giới. Đồng thời, di sản văn hóa là nền tảng tinh thần, yếu tố nội sinh làm nên cốt cách, bản lĩnh của con người Việt Nam, là động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển của đất nước. Ngày 24-11-2021 tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Quan tâm hơn nữa đến việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng, miền, của đồng bào các dân tộc, kếp hợp với tiếp thu tinh hoa văn hóa của thời đại”. Trong những năm qua, Huyện Ea H’leo đã có nhiều nỗ lực để gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế, bảo đảm hài hòa, hợp lý giữa bảo tồn di tích lịch sử văn hóa với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội; tạo động lực, đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Ảnh: Bộ trưởng Bộ Ủy Ban dân tộc Hầu A Lềnh giao lưu Cồng chiêng tại xã Cư A Mung
Trong quá trình xây dựng và phát triển văn hóa, nhất là trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cùng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ trên quy mô toàn cầu hiện nay, thì việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa là nhiệm vụ hết sức quan trọng của cả hệ thống chính trị và Nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện Ea H’Leo.
Với vị trí cách trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột 80km về phía Bắc của tỉnh Đăk Lăk. Huyện Ea H’Leo có 29 thành phần dân tộc đang sinh sống, dân tộc thiểu số chiếm khoảng 42,76% dân số; có 11 xã và 01 thị trấn với 176 thôn, buôn, tổ dân phố, trong đó có 48 buôn đồng bào dân tộc thiểu số. Ngoài những nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc Êđê, Gia Rai như lễ hội cồng chiêng, các nghi lễ cầu mùa, cầu mưa còn có lễ hội Thanh Minh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng; các nhạc cụ lâu đời như: cồng chiêng, đàn T'rưng, có một số nghệ nhân biết diễn tấu cồng chiêng, nghệ nhân biết truyền dạy đánh chiêng, nghệ nhân biết chế tác nhạc cụ tre, nứa, nghệ nhân biết kể sử thi, nghệ nhân biết tạc tượng, nghệ nhân đàn tính hát then. Từ đó đã tạo cho huyện Ea H’Leo mang bản sắc văn hóa đặc trưng, đa dạng và độc đáo. Những giá trị văn hoá truyền thống của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn huyện đã trở thành sức mạnh tinh thần để gắn kết cộng đồng, là biểu tượng để ứng xử với thiên nhiên và xã hội; đồng thời là nhân tố gắn kết giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, khơi dậy tình yêu quê hương, giáo dục truyền thống và tinh thần cộng đồng.
Tuy nhiên, qua thực tế triển khai thực hiện công tác bảo tồn văn hóa, cũng chỉ ra một số khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện. Trong đó, nhận thức về giá trị văn hoá truyền thống, di sản văn hoá, vai trò của văn hoá trong mối quan hệ bảo tồn và phát triển chưa thực sự sâu sắc và toàn diện. Bên cạnh đó, do tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường và lối sống hiện đại nên các lễ hội truyền thống, không gian văn hóa cồng chiêng, không gian nhà dài, không gian bến nước, không gian nương rẫy, không gian rừng của đồng bào các dân tộc thiểu số đang thay đổi nhanh chóng, có nguy cơ mất dần. Sự phát triển của các loại hình văn hóa hiện đại, truyền thông đa phương tiện, mạng xã hội đã ảnh hưởng không nhỏ đến văn hóa truyền thống.
Vai trò của lực lượng cốt cán, già làng, trưởng thôn, buôn, người có uy tín, các nghệ nhân chưa được phát huy đúng mức. Lực lượng nghệ nhân dân gian giỏi, nhiệt huyết với văn hóa truyền thống ngày càng ít đi, thiếu đội ngũ nghệ nhân trẻ kế cận. Cơ chế thu hút đầu tư phát triển du lịch gắn với công tác bảo tồn, phục hồi và phát huy giá trị văn hoá truyền thống các DTTS tuy được quan tâm thực hiện nhưng hiệu quả mang lại chưa cao…
Trong những năm gần đây, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh uỷ và UBND tỉnh trong việc triển khai thực hiện chủ trương, đướng lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các Nghị quyết của Tỉnh về bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá, đặc biệt là việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 và Nghị quyết số 10 năm 2021 của Hội đồng nhân dân tỉnh về bảo tồn và phát huy văn hoá công chiêng tỉnh Đăk Lăk giai đoạn 2022-2025. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện đã đạt được nhiều kết quả tiêu biểu; hoạt động bảo tồn được tiến hành đúng nội dung, đúng đối tượng, đúng trọng tâm và trọng điểm.
Về mặt chủ trương, Huyện ủy đã chỉ đạo UBND huyện tham mưu Hội đồng nhân huyện ban hành Nghị quyết số 42 ngày 24/11/2021 về hỗ trợ xây dựng, sửa chữa hội trường nhà văn hoá thôn, buôn, tổ dân phố trên địa bàn huyện với cơ chế hỗ trợ 60 triệu đồng cho mỗi nhà văn hóa xây mới, hỗ trợ 30 triệu đồng cho mỗi nhà văn hóa sửa chữa; và Nghị quyết số 15 ngày 21/8/2023 về hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống của các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện giai đoạn 2023-2025, với kinh phí 3 tỷ đồng cho công tác bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số giai đoạn 2023-2025.
UBND huyện Ea H’Leo đã tiến hành rà soát, thành lập được 13 đội văn nghệ truyền thống, câu lạc bộ cồng chiêng ở cơ sở và đã phối hợp với Trung tâm văn hoá tỉnh tổ chức hướng dẫn hoạt động cho các đội văn nghệ và câu lạc bộ. Đã làm mới 36 hội trường thôn, sửa chữa 67 hội trường thôn. Với tổng kinh phí hơn 13 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ 4,1 tỷ đồng và Nhân dân đóng góp khoảng 9 tỷ đồng. Riêng trong năm 2023, huyện Ea H’Leo đã tổ chức 07 lớp truyền dạy đánh chiêng và nhạc cụ truyền thống; Cấp 04 bộ chiêng, đàn tính và trang phục cho một số CLB. Tổ chức 03 lớp tập huấn cấp huyện cho các đối tượng. Hỗ trợ chuyên môn cho 06 CLB.
Ảnh: Lớp truyền dạy đánh cồng chiêng, nhảy A ráp tại trường PTTHCS Dân tộc nội trú huyện
Thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo Quyết đinh số 1719; Nghị quyết số 10/2021/NQ-HĐND ngày 17/12/2021 của Hội đồng Nhân dân tỉnh về bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2022-2025, và qua 02 Nghị quyết của huyện, thực sự đã tạo ra một tinh thần mới, một phong trào thi đua mới, một khí thế mới đối với công tác văn hóa nói chung và việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá trên địa bàn huyện.
Nhờ đó, đến nay số CLB, đội văn nghệ ngày càng được thành lập nhiều. Các đơn vị có sự thi đua với nhau. Cùng với sự tham mưu tập trung có trọng tâm, trọng điểm của ngành văn hóa, nên các đội chiêng, đội văn nghệ của huyện đã tham gia cấp tỉnh liên tục đạt giải cao; được đại diện tỉnh Đắk Lắk tham gia một số sự kiện và đạt kết quả tốt. Gần đây nhất là Đội cồng chiêng dân tộc Ê-đê huyện Ea H’Leo được lựa chọn đại diện cho tỉnh Đăk Lăk tham gia Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc vùng Tây Nguyên lần thứ I, tại Kon Tum do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức và đã được Bộ tặng Bằng khen. Đội Cồng chiêng trẻ trường PTTHCS-DTNT huyện tham gia liên hoan các trường DTNT cấp tỉnh đạt giải nhất...
Công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện Ea H’Leo thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đây là nội dung lớn, có tính chất quan trọng và lâu dài, cần có sự vào cuộc một cách đồng bộ, xuyên suốt trong nhiều năm liên tục; những kết quả trên mới là bước đầu, kết quả đạt được còn khiêm tốn. Trong thời gian tới cần tiếp tục phát huy đồng bộ các giải pháp, nhất là tạo ra các sân chơi, các hoạt động từ thôn, buôn, liên thôn, buôn, đến xã, huyện, tỉnh để các nghệ nhân có cơ hội được cọ xát, được thể hiện, qua đó kích thích tính sáng tạo của các nghệ nhân, của giới trẻ để việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá trên địa bàn huyện Ea H’Leo gặt hái được những kết quả tốt đẹp hơn, góp phần cùng mục tiêu xây dựng tỉnh Đắk Lắk "giàu đẹp, văn minh, bản sắc" như nội dung Nghị quyết Đại hội Tỉnh Đảng bộ lần thứ XVII đã đề ra./.
Nguồn: Nguyễn Đình Hoạt – Trưởng Ban Tuyên giáo Huyện ủy
